Gmina Mikołajki położona jest w północno-wschodnim regionie Polski, we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, w odległości ok. 90 km od miasta wojewódzkiego (Olsztyn) i ok. 25 km od miasta powiatowego (Mrągowo).
W stosunku do innych, dużych ośrodków miejskich, gmina położona jest peryferyjnie - odległość do Warszawy wynosi ok. 220 km, a do Gdańska ok. 250 km.
Pod względem fizjograficznym obszar gminy znajduje się w centrum Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Cechą charakterystyczną krajobrazu regionu jest niespotykane na taką skalę w Polsce skupienie dużych, naturalnych zbiorników wodnych, zajmujących ok. 15% obszaru Krainy Wielkich Jezior - na terenie Gminy Mikołajki wskaźnik ten wynosi ok. 23%.
Większość jezior regionu łączy się ze sobą ciekami naturalnymi bądź systemami kanałów, tworząc unikalny w Europie szlak wodny, o długości ok. 140 km, w centrum którego leżą Mikołajki. Częściowo w obrębie Gminy, a w odległości ok. 4 km od miasta znajduje się największe polskie jezioro Śniardwy, o powierzchni ok. 113 km2.
Drugim obok jezior, charakterystycznym elementem krajobrazu gminy są rozległe, zwarte kompleksy leśne, ciągnące się od południowych granic miasta Mikołajki, które na terenie gminy zajmują ok. 22% jej powierzchni.
Przez obszar gminy, z zachodu na wschód przebiegają dwa, podstawowe szlaki komunikacyjne regionu:
• droga krajowa nr 16 z Grudziądza, przez Olsztyn i Ełk, do Augustowa,
• linia kolejowa Olsztyn - Ełk.
Środowisko naturalne gminy jest jej największym bogactwem i w oparciu o jego walory programowany jest rozwój turystyki, jako wiodącej funkcji gospodarczej tego terenu
Z racji swego położenia, Gmina Mikołajki rokrocznie rozbudowuje swoją ofertę kulturalną i sportowo – rekreacyjną. Najważniejszym osiągnięciem ostatnich lat jest przyznanie Mikołajkom organizacji samochodowych mistrzostw świata.
Od kilku już lat turystyka staje się coraz bardziej istotną funkcją gospodarczą Gminy Mikołajki, o czym świadczy choćby ilość działających tu obiektów turystycznych. Duże ośrodki wypoczynkowe ustąpiły miejsca prywatnym hotelom i pensjonatom. Głównym ośrodkiem turystycznym jest oczywiście miasto Mikołajki, skupiające ok. 84,57 % bazy noclegowej i usługowej gminy. Planuje się także nowe inwestycje zwiększające bazę noclegową.
| 
